Scielo RSS <![CDATA[Tabula Rasa]]> http://www.scielo.org.co/rss.php?pid=1794-248920220002&lang=en vol. num. 42 lang. en <![CDATA[SciELO Logo]]> http://www.scielo.org.co/img/en/fbpelogp.gif http://www.scielo.org.co <![CDATA[The Workshop of Marxism in Colombia]]> http://www.scielo.org.co/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S1794-24892022000200010&lng=en&nrm=iso&tlng=en Resumen El artículo aborda la pregunta sobre la existencia de un marxismo en Colombia, con una respuesta provisoria relacionada con la articulación de un «taller» compuesto por intelectuales orgánicos y académicos que construyeron, en desarrollo de encendidas polémicas, un marxismo práctico que buscó una revolución socialista. Propone el análisis sobre núcleos intelectuales que desarrollaron los procesos de edición y publicación, y por supuesto de formulación académica y política de las ideas de Marx, en relación con la interpretación de las relaciones sociales en el proceso capitalista en Colombia. Se describen las corrientes, la síntesis de sus aportes, se detallan algunos de los principales exponentes, que conformaron el «taller» de un marxismo práctico: anticolonial y antimperialista. Un proceso que elaboró una nueva historia de Colombia explicó el proceso capitalista y fue parte del movimiento real, con grandes tensiones como la ortodoxa alineación internacional como camino para la vía socialista.<hr/>Abstract This article deals with the question of the existence of a Colombian-based Marxism and advances a provisional answer that has to do with the articulation of a "workshop" made up of organic intellectuals and scholars who built, through heated polemics, a practical Marxism that pursued a socialist revolution. It puts forward an analysis on intellectual nuclei that developed some processes of editing and publication, and, naturally, of a scholarly and political formulation of Marx's ideas, in relation to the interpretation of social relations in Colombia’s capitalist process. Then we describe the schools, synthesize their contributions, outline some of its main exponents, who made up the "workshop" of a practical anticolonial and anti-imperialist Marxism. Such a process helped build a new history of Colombia, explained the capitalist process and was a part of the real movement, while facing great strains, such as the orthodox international alignment as a path to the socialist way.<hr/>Resumo O artigo aborda a pergunta sobre a existência de um marxismo na Colômbia, com uma resposta provisória relacionada com a articulação de uma “oficina” composta por intelectuais orgânicos e acadêmicos que construíram, no meio de altas polêmicas, um marxismo prático que procurou uma revolução socialista. Propõe a análise dos núcleos intelectuais que desenvolveram processos de edição e publicação, e, certamente, de formulação acadêmica e política das ideias de Marx, em relação com a interpretação das relações sociais no processo capitalista na Colômbia. Descrevem-se as correntes, a síntese de suas contribuições, detalham-se alguns dos principais expoentes, que conformaram a “oficina” de um marxismo prático: anticolonial e anti-imperialista. Um processo que elaborou uma nova história da Colômbia, explicou o processo capitalista e fez parte do movimento real, com grandes tensões como o alinhamento ortodoxo internacional como caminho para a via socialista. <![CDATA[Southern Marxisms, Decolonial/Anti-Colonial Thinking and New Anti-Imperialisms]]> http://www.scielo.org.co/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S1794-24892022000200011&lng=en&nrm=iso&tlng=en Resumen El artículo aborda la pregunta sobre la existencia de un marxismo en Colombia, con una respuesta provisoria relacionada con la articulación de un «taller» compuesto por intelectuales orgánicos y académicos que construyeron, en desarrollo de encendidas polémicas, un marxismo práctico que buscó una revolución socialista. Propone el análisis sobre núcleos intelectuales que desarrollaron los procesos de edición y publicación, y por supuesto de formulación académica y política de las ideas de Marx, en relación con la interpretación de las relaciones sociales en el proceso capitalista en Colombia. Se describen las corrientes, la síntesis de sus aportes, se detallan algunos de los principales exponentes, que conformaron el «taller» de un marxismo práctico: anticolonial y antimperialista. Un proceso que elaboró una nueva historia de Colombia explicó el proceso capitalista y fue parte del movimiento real, con grandes tensiones como la ortodoxa alineación internacional como camino para la vía socialista.<hr/>Abstract This article deals with the question of the existence of a Colombian-based Marxism and advances a provisional answer that has to do with the articulation of a "workshop" made up of organic intellectuals and scholars who built, through heated polemics, a practical Marxism that pursued a socialist revolution. It puts forward an analysis on intellectual nuclei that developed some processes of editing and publication, and, naturally, of a scholarly and political formulation of Marx's ideas, in relation to the interpretation of social relations in Colombia’s capitalist process. Then we describe the schools, synthesize their contributions, outline some of its main exponents, who made up the "workshop" of a practical anticolonial and anti-imperialist Marxism. Such a process helped build a new history of Colombia, explained the capitalist process and was a part of the real movement, while facing great strains, such as the orthodox international alignment as a path to the socialist way.<hr/>Resumo O artigo aborda a pergunta sobre a existência de um marxismo na Colômbia, com uma resposta provisória relacionada com a articulação de uma “oficina” composta por intelectuais orgânicos e acadêmicos que construíram, no meio de altas polêmicas, um marxismo prático que procurou uma revolução socialista. Propõe a análise dos núcleos intelectuais que desenvolveram processos de edição e publicação, e, certamente, de formulação acadêmica e política das ideias de Marx, em relação com a interpretação das relações sociais no processo capitalista na Colômbia. Descrevem-se as correntes, a síntese de suas contribuições, detalham-se alguns dos principais expoentes, que conformaram a “oficina” de um marxismo prático: anticolonial e anti-imperialista. Um processo que elaborou uma nova história da Colômbia, explicou o processo capitalista e fez parte do movimento real, com grandes tensões como o alinhamento ortodoxo internacional como caminho para a via socialista. <![CDATA[The National and Colonial Questions, and Anti-Imperialism in Marxist Tradition: From the I International to the Baku Conference (1864-1920)]]> http://www.scielo.org.co/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S1794-24892022000200023&lng=en&nrm=iso&tlng=en Resumen El presente artículo elabora una revisión crítica del pensamiento marxista desde autores como Karl Marx, Friedrich Engels, Karl Kaustky, Eduard Bernstein, Otto Bauer, Iosef Stalin, Rosa Luxemburgo, Vladimir Ilich Lenin y Manabendra Nath Roy en torno a la cuestión nacional, colonial y antiimperialista. Pretendemos recoger una nueva genealogía crítica sobre la cuestión nacional dentro del marxismo que no ha sido reconocida por el llamado marxismo occidental hegemónico. Se trata de la relación entre la cuestión nacional, la cuestión colonial y la cuestión antiimperialista en la primera tradición marxista entre la I Internacional, la AIT y la III Internacional, el Komintern. Esta tradición incorpora reflexiones y análisis para pensar la cuestión del derecho de autodeterminación como uno de los elementos centrales del pensamiento marxista durante el último tercio del siglo XIX y las dos primeras décadas del siglo XX. La formulación del derecho de las naciones a la autodeterminación incorporó elementos de la llamada cuestión nacional, de la cuestión colonial y de la crítica marxista al imperialismo y es fundamental para comprender el desarrollo de la teoría marxista y del movimiento sociales desde la I Internacional (1864) a la Conferencia de Bakú (1920).<hr/>Abstract This article elaborates a critical review of Marxist thought from authors such as Karl Marx, Friedrich Engels, Karl Kaustky, Eduard Bernstein, Otto Bauer, Joseph Stalin, Rosa Luxemburg, Vladimir Ilich Lenin and Manabendra Nath Roy on the national, colonial and anti-imperialist question. We intend to bring together a new critical genealogy on the national question within Marxism that has not been recognised by so-called hegemonic Western Marxism. This is the relationship between the national question, the colonial question and the anti-imperialist question in the first Marxist tradition between the First International, the IWA and the Third International, the Komintern. This tradition incorporates reflections and analyses to think the question of the right to self-determination as one of the central elements of Marxist thought during the last third of the 19th century and the first two decades of the 20th century. The formulation of the right of nations to self-determination incorporated elements of the so-called national question, the colonial question and the Marxist critique of imperialism and is central to understanding the development of Marxist theory and the social movement from the First International (1864) to the Baku Conference (1920).<hr/>Resumo O presente artigo elabora uma revisão crítica do pensamento marxista desde autores como Karl Marx, Friedrich Engels, Karl Kaustky, Eduard Bernstein, Otto Bauer, Iosef Stalin, Rosa Luxemburgo, Vladimir Ilich Lenin e Manabendra Nath Roy ao redor da questão nacional, colonial e anti-imperialista. Pretendemos reunir uma nova genealogia crítica sobre a questão nacional dentro do marxismo que não tem sido reconhecida pelo chamado marxismo ocidental hegemônico. Trata-se da relação entre a questão nacional, a questão colonial e a questão anti-imperialista na primeira tradição marxista entre a I Internacional, a AIT e a III Internacional, o Komintern. Esta tradição incorpora reflexões e análises para pensar a questão do direito de autodeterminação como um dos elementos centrais do pensamento marxista durante o último terço do século XIX e as duas primeiras décadas do século XX. A formulação do direito das nações à autodeterminação incorporou elementos da chamada questão nacional, da questão colonial e da crítica marxista ao imperialismo e é fundamental para compreender o desenvolvimento da teoria marxista e do movimento social desde a I Internacional (1864) até a Conferência de Baku (1920). <![CDATA[Karl Marx from the Global South]]> http://www.scielo.org.co/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S1794-24892022000200057&lng=en&nrm=iso&tlng=en Resumen En este texto, se intenta explorar el vínculo complejo que existe entre la obra de Karl Marx y lo que hoy denominamos el Sur global (en otra época conocido como el Tercer Mundo). Centrándonos en la relación de Marx con el mundo no europeo y las sociedades coloniales, periféricas, dependientes, sometidas a las imposiciones occidentalistas, discutimos y cuestionamos la leyenda oficial predominante en no pocas academias. Para ello, no solo abordamos escritos escasamente explorados de un Marx desconocido. Al mismo tiempo hacemos un beneficio de inventario frente a diversas caricaturas, ya sea las de Isaiah Berlin y Karl Popper, ampliamente difundidas en el circuito anglosajón; ya sea las de Kaustky, Bernstein, Bebel o Ebert, predominantes en el ámbito de la socialdemocracia europea (desde inicios del siglo XX hasta nuestros días). En ambos casos, se inventa y se construye —a favor o en contra— un Marx «totalitario, colonialista y eurocéntrico». Un personaje de ficción absolutamente occidentalista, reciclado hoy por fundaciones y ONG contrainsurgentes con fines propagandísticos, pero con escasa o nula base documental.<hr/>Abstract In this article, we intend to explore the complex link between Karl Marx’s work and what we call the Global South (once known as the Third World). By focusing on the relationship Marx maintained with the non-European world and the colonial, peripheral, dependent societies subdued to Westernized impositions, we discuss and challenge the mainstream narrative prevailing in more than a few schools. To do so, we do not only approach the little explored writings by an unknown Marx. In tandem with this, we take a look of various caricatures, whether those of Isaiah Berlin and Karl Popper, widely disseminated in the Anglo-Saxon circuit; or those of Kaustky, Bernstein, Bebel or Ebert, largely extended in the European social democracy arena (from the early twentieth century to the present day). In both cases, a "totalitarian, colonialist and Eurocentric" Marx is made up and constructed — whether in favor of or against. An completely Westernised fictional character, today recycled by counterinsurgent foundations and NGOs for propaganda purposes, though with little or no documentary basis.<hr/>Resumo Neste texto tenciona-se examinar a complexa conexão que existe entre a obra de Karl Marx e o que hoje denominamos Sul global (em outra época conhecido como o Terceiro Mundo). Centrados na relação de Marx com o mundo não europeu e as sociedades coloniais, periféricas, dependentes, submetidas às imposições ocidentalistas, discutimos e questionamos a lenda oficial predominante em não poucas academias. Para tanto, não só abordamos escritos pouco estudados de um Marx desconhecido. Ao mesmo tempo, fazemos um inventário de diversas caricaturas, sejam as de Isaiah Berlin e Karl Popper, amplamente difundidas no circuito anglo-saxão; ou as de Kaustky, Bernstein, Bebel ou Ebert, predominantes no âmbito da socialdemocracia europeia (de inícios do século XX até os nossos dias). Em ambos os casos, é inventado e construído –em favor ou contra– um Marx “totalitário, colonialista e eurocêntrico”. Uma personagem de ficção absolutamente ocidentalista, reciclado hoje por fundações e ONGs contrainsurgentes com fins propagandísticos, mas com escassa ou nula base documental. <![CDATA[On Black Marxist Decoloniality]]> http://www.scielo.org.co/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S1794-24892022000200097&lng=en&nrm=iso&tlng=en Resumen Este artículo analiza la complementariedad del marxismo (la versión democrática del siglo XXI) y la decolonización (la decolonialidad radical del siglo XXI) como teorías vivas e ideas verdaderas de liberación. Se centra en las articulaciones del marxismo y la liberación negra hechas por figuras negras selectas, como Aimé Cesaire, Abdel Khaliq Mahgoub, Amílcar Cabral y Walter Rodney. Dichas figuras produjeron lo que aquí se presenta como decolonialidad marxista negra. En el centro de esta decolonialidad marxista negra se encuentran las intersecciones del marxismo y la decolonización para ahondar el análisis del capitalismo y el colonialismo como fuentes inextricablemente entrelazadas de problemas modernos. No solo se amplía el marxismo ortodoxo para reflexionar sobre la condición Negra sino que también se democratiza para abrirlo y acoger otros movimientos de liberación antirracistas, antiesclavitud, anticapitalistas, anticolonialistas y sexistas antiheteropatriarcales. La decolonización del siglo XX también se extiende más allá de su captura por las elites burguesas que quisieron reemplazar los colonialistas blancos sin cambiar el sistema-mundo moderno con sus jerarquías raciales y su ideología de género.<hr/>Abstract This article analyses the complementarity of Marxism (the democratic version of the 21st century) and decolonization (the radical decoloniality of the 21st century) as living theories and true ideas of liberation. Its focus is on the articulations of Marxism and Black liberation by such selected Black figures such as Aime Cesaire, Abdel Khaliq Mahgoub, Amilcar Cabral and Walter Rodney. These figures produced what is introduced is introduced here as Black Marxist decoloniality. At the centre of this Black Marxist decoloniality is the intersections of Marxism and decolonization to deepen the analysis of capitalism and colonialism as inextricably intertwined sources of modern problems. Orthodoxy Marxism is not only stretched so as to reflect on the Black condition but is also democratized to open it up to embrace other anti-racist, anti-slavery, anti-capitalist, anti-colonialist, and anti-heteropatriarchal sexist movements of liberation. The decolonization of the 20th century is equally stretched beyond its capture by bourgeois elites who sought to replace white colonialists without changing the racially hierarchical and gendered modern world system.<hr/>Resumo Este artigo analisa a complementaridade do marxismo (a versão democrática do século XXI) e a decolonização (a decolonialidade radical do século XXI) como teorias vivas e ideias verdadeiras de liberação. Centra-se nas articulações do marxismo e a liberação negra feitas por figuras seletas como Aimé Cesaire, Abdel Khaliq Mahgoub, Amílcar Cabral e Walter Rodney. Tais figuras produziram o que aqui se apresenta como decolonialidade marxista negra. No centro desta decolonialidade marxista negra encontram-se as intersecções do marxismo e a decolonialização para aprofundar na análise do capitalismo e o colonialismo como fontes inextricavelmente entrelaçadas de problemas modernos. Não só se estica o marxismo ortodoxo para refletir sobre a condição Negra mas, também, se democratiza para abri-lo e abranger outros movimentos de liberação antirracistas, antiescravistas, anticapitalistas, anticoloniais e sexistas anti-heteropatriarcais. A decolonização do século XX também se entende além de sua captura pelas elites burguesas que quiseram substituir os colonialistas brancos sem modificar o sistema-mundo moderno com suas hierarquias raciais e sua ideologia de gênero. <![CDATA[How to Decolonize Revolution in this New Century?]]> http://www.scielo.org.co/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S1794-24892022000200123&lng=en&nrm=iso&tlng=en Resumen En el presente artículo se desarrollan algunas de las reflexiones extraídas de una investigación académica desarrollada en torno a los procesos sociales latinoamericanos en el siglo XX. El texto revisa la noción de modernidad, socialismo y capitalismo para exponer los componentes coloniales de dichos paradigmas, así como desarrollar nuevas líneas de pensamiento crítico en el ámbito de la acción transformadora latinoamericana. Se revisa el pensamiento de autores como Walter Benjamin, Ernest Bloc, Karl Marx, Rosa Luxemburgo o Habermas. La pregunta a la que se enfrenta este texto es ¿Cómo podemos descolonizar la revolución en este nuevo siglo?<hr/>Abstract This article develops some reflections drawn from academic research revolving around Latin American social processes in the twentieth century. An overview of the notions of modernity, socialism and capitalism aims to reveal the colonial components of those paradigms and to develop new lines of critical thought in the field of Latin American transformative action. The thought of authors such as Walter Benjamin, Ernst Bloc, Karl Marx, Rosa Luxemburg and Jürgen Habermas is reviewed. This articles addresses the question: How can we decolonize revolution in this new century?<hr/>Resumo No presente artigo desenvolvem-se algumas reflexões extraídas de uma pesquisa acadêmica desenvolvida ao redor dos processos sociais latino-americanos no século XX. O texto revisa a noção de modernidade, socialismo e capitalismo para expor os componentes coloniais de tais paradigmas assim como desenvolver novas linhas de pensamento crítico no âmbito da ação transformadora latino-americana. Revisa o pensamento de autores como Walter Benjamin, Ernest Bloc, Karl Marx, Rosa Luxemburgo ou Habermas. A pergunta que encara o texto é: Como podemos descolonizar a revolução neste novo século? <![CDATA[From Modern Society to Life Community: An Agenda for a Decolonial Transmodern and Post-Western Philosophy]]> http://www.scielo.org.co/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S1794-24892022000200133&lng=en&nrm=iso&tlng=en Resumen El artículo presenta un programa filosófico decolonial y transmoderno a desarrollar a partir de la obra de Juan José Bautista. Su elaboración supondrá revisar crítica y epistemológicamente los paradigmas modernos occidentales y avanzar hacia una nueva visión de la ciencia y la filosofía para la construcción de una comunidad de vida en el siglo XXI.<hr/>Abstract This article presents a decolonial and philosophical program to be developed from Juan José Bautista´s work. Its elaboration will presuppose a critical and epistemological review of modern Western paradigms towards a new vision of Science and Philosophy for the construction of a life community for the 21st century.<hr/>Resumo O artigo apresenta um programa filosófico decolonial e transmoderno desenvolvido a partir da obra de Juan José Bautista. Sua elaboração pressupõe revisar crítica e epistemologicamente os paradigmas modernos ocidentais e avançar a uma nova visão da ciência e da filosofia para a construção de uma comunidade de vida transmoderna para o século 21. <![CDATA[Thinking Marx from Latin America? The Problem of Decolonizing Contemporary Critical Thought]]> http://www.scielo.org.co/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S1794-24892022000200153&lng=en&nrm=iso&tlng=en Resumen El presente artículo trata de realizar una revisión crítica del pensamiento de Karl Marx desde la experiencia latinoamericana, para extraer una serie de reflexiones que nos permitan descolonizar el pensamiento crítico contemporáneo. Las lecturas actuales de la obra de Marx tienen aún una serie de problemáticas relacionadas con su carácter eurocéntrico. La hipótesis de este artículo es que si observamos la obra de Marx desde el pensamiento latinoamericano obtenemos una nueva serie de reflexiones críticas hacia un pensamiento crítico descolonial y transmoderno.<hr/>Abstract This article attempts to critically review Karl Marx's thought from the perspective of the Latin American experience, in order to extract a series of reflections that allow us to decolonize contemporary critical thought. Contemporary readings of Marx's work continue to show several issues related to its Eurocentrism. This article advances the hypothesis that if we look at Marx's work from the perspective of Latin American thought, we can get a new series of critical reflections towards decolonial and transmodern critical thought.<hr/>Resumo O presente artigo tenciona fazer uma revisão crítica do pensamento de Karl Marx desde a experiência latino-americana, para extrair uma série de reflexões que nos permitam descolonizar o pensamento crítico contemporâneo. As leituras atuais da obra de Marx ainda têm uma série de problemáticas relacionadas com seu caráter eurocêntrico. A hipótese deste artigo é que se observamos a obra de Marx desde o pensamento latino-americano obtemos uma nova série de reflexões críticas para um pensamento crítico decolonial e transmoderno. <![CDATA[Afro-Caribbean Marxism as Praxis Humanism]]> http://www.scielo.org.co/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S1794-24892022000200187&lng=en&nrm=iso&tlng=en Resumen El marxismo de Hinkelammert, se ha caracterizado por su crítica a la religión neoliberal del mercado, entendida como un culto secular que ha invadido todos los ámbitos de la vida al expulsar, paradójicamente, la vida humana de su telos. Frente a este dogma, el teólogo de la liberación, propone un humanismo de la praxis que, en los propios términos de Marx, es una doctrina en el que: el ser humano es el ser supremo para sí mismo. Desde este encuadre, propongo pensar el humanismo afrocaribe con los aportes de Aimé Césaire, Frantz Fanon y Sylvia Wynter, como un tipo de humanismo de la praxis, que detenta su relevancia por partir de la experiencia de los pueblos negros superexplotados y racializados por el capitalismo racial, siendo a la vez, pensamiento y acción humanizadora. No es para nada una coincidencia que los tres pensadores en los que concentro mi reflexión pertenezcan a la tradición de marxistas negros que han conversado de manera crítica y creativa con las teorías de Marx en tanto horizonte epistémico y político de liberación.<hr/>Abstract Hinkelammert´s Marxism has been known for its criticism of the neoliberal market religion, as a secular worship that has invaded all the spheres of life, paradoxically throwing out human life from its telos. In the face of this dogma, the liberation theologian proposes a praxis humanism, which is, in Marx's terms, a doctrine in which human being is the supreme being for himself. Based on this framing, I propose to think of Afro-Caribbean humanism through the contributions of Aimé Césaire, Frantz Fanon and Sylvia Wynter as some sort of praxis humanism, since it holds relevance from the experience of Black Peoples, overexploited and racialized by racial capitalism, and is at the same time humanizing thought and action. It is not a mere coincidence that those three thinkers on whom I focus my reflection are aligned with the tradition of black Marxists who have engaged in a diacritical and creative dialogue with Marx's theories as an epistemic and political horizon of liberation.<hr/>Resumo O marxismo de Hinkelammert caracteriza-se por sua crítica da religião neoliberal do mercado, entendida como um culto secular que tem invadido todos os âmbitos da vida, expulsando, paradoxalmente, a vida humana de seu telos. Perante esse dogma, o teólogo da libertação propõe um humanismo da práxis que, nos próprios termos de Marx, é uma doutrina em que: o ser humano é o ser supremo para si mesmo. Desde esse marco proponho pensar o humanismo afrocaribe com as contribuições de Aimé Césaire, Frantz Fanon e Sylvia Wynter como um tipo de humanismo da práxis, cuja relevância consiste em partir da experiência dos povos negros superexplorados e racializados pelo capitalismo racial, sendo ao mesmo tempo, pensamento e ação humanizadora. Não é uma coincidência que os três pensadores em que concentro minha reflexão pertençam à tradição de marxistas negros que têm conversado de maneira crítica e criativa com as teorias de Marx como horizonte epistêmico e político da libertação. <![CDATA[The Mediations of Overexploitation]]> http://www.scielo.org.co/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S1794-24892022000200209&lng=en&nrm=iso&tlng=en Resumen El propósito de este artículo es demostrar que la categoría de superexplotación del trabajo, que es la base y el eje del ciclo del capital de la economía dependiente, está inmersa en un conjunto de mediaciones de segundo orden como la lucha de clases, el poder, la cultura, etc. que la sobredeterminan. Para ello, utilizamos la clasificación de Aristóteles de las categorías que relacionamos con la totalidad dialéctica, y concluimos que la superexplotación solo se entiende en toda su magnitud superando el restringido marco del economicismo.<hr/>Abstract This article aims to show that the category of overexploitation of labor —which forms the basis and axis of the capital cycle in a dependent economy— is overdetermined by a set of second-order mediations, such as class struggle, power, culture, etc. in which it is immerse. To show this, we use Aristotle's classification of the categories we link to dialectical wholeness, to conclude that overexploitation is only understood to its fullest extent by overcoming the limited framework of economism.<hr/>Resumo O propósito deste artigo é demonstrar que a categoria ‘superexploração do trabalho’, que é a base e o eixo do ciclo do capital da economia dependente, está imersa em um conjunto de mediações de segunda ordem, como a luta de classes, o poder, a cultura, etc. que a sobredeterminam. Com tal objetivo, usamos a classificação de Aristóteles das categorias que relacionamos com a totalidade dialética, e concluímos que a superexploração só pode ser entendida em toda a sua magnitude superando o quadro restrito do economicismo. <![CDATA[A Transcendental Reference and an Anti-Fetishist Poietics in Franz Hinkelammert’s Work]]> http://www.scielo.org.co/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S1794-24892022000200225&lng=en&nrm=iso&tlng=en Resumen El presente trabajo indaga sobre una fundamentación categorial de las principales obras de Franz Hinkelammert, postulando la categoría referencia trascendental, junto a las nociones «unidad del cuerpo», «división del trabajo» y «racionalidad reproductiva», como decisivas para conceptualizar críticamente una propuesta poiéticaantifetichista. Para fundamentar esta interpretación se investiga sobre la lectura analógica que Hinkelammert establece entre el pensamiento de Pablo de Tarso (cristianismo primitivo) y el de Marx, especialmente de acuerdo con su teoría del fetichismo. Desde estos presupuestos teóricos se aventura en este trabajo a situar la obra de Hinkelammert junto a la de pensadores como Enrique Dussel y Juan José Bautista, entre otros, que abogan por una suerte de marxismo transmoderno, en el que la crítica a la fetichización/colonización no sólo abarca al sistema capitalista sino a la civilización moderna en su conjunto.<hr/>Abstract This article inquiries into a categorial foundation for Franz Hinkelammert’s most renowned works, advancing the category transcendental reference, along with the notions of "body unity", "division of labor" and "reproductive rationality", as decisive to critically conceptualize an anti-fetishist poietics. To support this interpretation, we look at the analogical reading done by Hinkelammert between the Paul of Tarsus’ thought (that is, early Christianity) and Marx’s thought, especially in relation to his theory of fetishism. Drawing from these theoretical assumptions, this works ventures to situate Hinkelammert's work alongside the works of thinkers such as Enrique Dussel and Juan José Bautista, among others, who advocate for some kind of transmodern Marxism, in which the criticism of fetishization/colonization not only encompasses the capitalist system, but extends to modern civilization.<hr/>Resumo Este trabalho indaga sobre uma fundamentação categorial das principais obras de Franz Hinkelammert, postulando a categoria referência transcendental, juntamente com as noções "unidade do corpo", "divisão do trabalho" e "racionalidade reprodutiva", como decisivas para a conceituação crítica de uma proposta poiéticaantifetichista. Para fundamentar essa interpretação, investiga-se sobre a leitura analógica que Hinkelammert estabelece entre o pensamento de Paulo de Tarso (e seu nexo com o cristianismo primitivo) e o pensamento de Marx, em concordância, especialmente, com sua teoria do fetichismo. A partir desses pressupostos teóricos, esta pesquisa arrisca localizar a obra de Hinkelammert junto à de pensadores como Enrique Dussel e Juan José Bautista, entre outros, que defendem uma espécie de marxismo transmoderno, em que a crítica da fetichização/colonização abrange não apenas o sistema capitalista, mas a civilização moderna em conjunto. <![CDATA[Debates Around Cultural and Epistemic Decolonization. Marxisms in Latin America]]> http://www.scielo.org.co/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S1794-24892022000200287&lng=en&nrm=iso&tlng=en Resumen Este artículo propone dar continuidad al debate sobre las teorías y prácticas acerca de los procesos de descolonización de las mentes, los lenguajes, los pueblos y el modo de acercarse a los marxismos en el Sur global. Destaco las relaciones históricas coloniales en el presente y las emancipaciones culturales y epistémicas de América Latina, en las que han surgido sus saberes propios. El análisis propone observar que la construcción del sujeto histórico requiere un proceso de descolonización en las formas de aproximarse y entender los marxismos como instrumentos de descolonización, empezando por la metodología. De hecho, los pensamientos marxistas perviven a pesar de los ataques por parte de los discursos capitalistas y el posmodernismo, y de las izquierdas ortodoxas y puristas actuales que lo desvirtúan. Finalmente, el debate lleva a considerar que el proyecto alternativo es el socialismo.<hr/>Abstract This paper aims to continue the debate on the theories and practices about mind, language, people decolonization processes, and a way to approach Marxisms in the global South. Present day historic colonial relations and Latin American cultural and epistemic emancipations that brought about their own ways of knowing are highlighted here. The analysis advances the construction of the historical subject as requiring a decolonization process in the ways of approaching and understanding Marxisms as decolonization instruments, with methodology as a point of departure. In fact, Marxist thought survives despite attacks from capitalist discourses and postmodernism, and today’s distorting orthodox and purist left. Finally, the debate leads to consider socialism as an alternative project.<hr/>Resumo Este artigo propõe dar continuidade ao debate sobre as teorias e práticas sobre os processos de descolonização de mentes, linguagens, povos e a forma de abordagem dos marxismos no Sul global. Destaco as relações históricas coloniais no presente e as emancipações culturais e epistêmicas da América Latina nas quais emergiram seus saberes próprios. A análise propõe observar que a construção do sujeito histórico requer um processo de descolonização nas formas de abordagem e compreensão dos marxismos como instrumentos de descolonização, a partir da metodologia. Na verdade, o pensamento marxista sobrevive apesar dos ataques dos discursos capitalistas e do pós-modernismo, e da atual esquerda ortodoxa e purista que o distorce. Por fim, o debate leva a considerar que o projeto alternativo é o socialismo. <![CDATA[Extractivism and territorial dispossession in rural Colombia: a decolonial commitment to Campesinas’ politics of place]]> http://www.scielo.org.co/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S1794-24892022000200313&lng=en&nrm=iso&tlng=en Resumen El despojo territorial vinculado a las prácticas extractivas puede rastrearse a la colonización de Abya Yala. Partiendo de un compromiso decolonial, en este artículo problematizo las nociones de despojo y extractivismo como una consecuencia meramente de la guerra en Colombia y narro su presencia en los territorios de las mujeres campesinas. Con base en los conceptos de la colonialidad del poder y la colonialidad de género, en este artículo relato cómo se siente el despojo territorial y el extractivismo en el «cuerpo-tierra» de las mujeres a través de emprendimientos turísticos y conservacionistas extranjeros y de nuevos cultivos de exportación en dos veredas rurales en los Andes colombianos y en la Sierra Nevada de Santa Marta, en donde en el 2016 realicé proyectos participativos con métodos visuales. Desde una noción relacional del lugar, también demuestro las formas cómo la población rural resiste y negocia estos procesos. Para terminar, hago un llamado dentro de los feminismos académicos, hacía un compromiso político con desmantelar la colonialidad del género y con las resistencias frente al despojo territorial y el extractivismo (epistémico y económico) lideradas por las mujeres rurales en el Sur global.<hr/>Abstract Linked to extractive practices, territorial dispossession can be traced back to the colonisation of Abya Yala. From a decolonial commitment, this article complicates notions of dispossession and extractivism as merely emerging from war in Colombia and focuses on their presence in Campesinas territories. Based on the conceptualisations of the coloniality of power and coloniality of gender, I narrate how territorial dispossession and extractivism are felt in women’s ‘body-lands’ through foreign tourism/conservation development and new export crops in two rural veredas in the Colombian Andes and in the Sierra Nevada de Santa Marta where I conducted participatory visual projects in 2016. From a relational understanding of place, I also demonstrate the ways that the rural population is resisting and negotiating within these processes. Ultimately, I make a call for feminist scholars to politically commit to the dismantling of the coloniality of gender, and to the resistances to territorial dispossession and extractivism (epistemic and economic) that rural women are leading in place in the Global South.<hr/>Resumo O despojamento territorial associado às práticas extrativas pode-se rastrear na colonização de Abya Yala. Partindo de um compromisso decolonial, neste artigo problematizo as noções de despojamento e extrativismo como uma consequência puramente da guerra na Colômbia e narro sua presença nos territórios das mulheres camponesas. Com base nos conceitos da colonialidade do poder e da colonialidade de gênero, neste artigo relato como se sente o despojamento territorial e o extractivismo no “corpo-terra” das mulheres por meio de empreendimentos turísticos e conservacionistas estrangeiros e de novos cultivos de exportação em duas freguesias rurais nos Andes colombianos e na Serra Nevada de Santa Marta, onde realizei em 2016 projetos participativos com métodos visuais. Desde uma noção relacional do lugar, demonstro também as formas em que a população rural resiste e negocia esses processos. Para terminar, faço um apelo dentro dos feminismos acadêmicos para um compromisso político encaminhado ao desmantelamento da colonialidade do gênero e às resistências frente ao despojamento territorial e o extrativismo (epistêmico e econômico) lideradas pelas mulheres rurais no Sul global. <![CDATA[Adaptation, Validation and Invariance Tests of Carnism Inventory in the Spanish Language]]> http://www.scielo.org.co/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S1794-24892022000200339&lng=en&nrm=iso&tlng=en Resumen Las creencias que rodean la práctica de comer animales son ampliamente aceptadas y constituyen una ideología llamada carnismo. El objetivo de este estudio es validar el Inventario de carnismo, que mide dos componentes de dichas creencias: la defensa carnística y la dominación carnística. La defensa carnística legitimaría la práctica de comer animales basándose en argumentos que apuntan a la tradición, el gusto o la necesidad; mientras que la dominación carnística apoyaría la matanza de animales fundamentando en la noción de una jerarquía natural y del derecho que nos asiste de dominar a los animales y utilizarlos para nuestros fines. Se confirmó la estructura bidimensional y se logró buena consistencia interna para la escala completa (α=.735). Las dimensiones se correlacionaron positivamente (r=.407). La escala obtiene buenos índices de ajuste y podemos soportar la invariancia de tipo configuracional y métrica del Inventario de carnismo para hombres y mujeres.<hr/>Resumo As crenças que abrangem a prática de comer animais são amplamente aceitas e constituem uma ideologia chamada carnismo. O objetivo deste estudo é validar o inventário do carnismo, que mede os componentes de tais crenças: a defesa carnística e a dominação carnística. A defesa carnística legitimaria a prática de comer animais com base em argumentos que apontam para a tradição, o gosto ou a necessidade; enquanto a dominação carnística apoiaria o abate de animais com fundamento na noção de uma hierarquia natural e de direito que nos assiste de dominar os animais e utilizá-los para os nossos fins. Confirmou-se a estrutura bidimensional e atingiu-se boa consistência interna para a escala completa (α=.735). As dimensões correlacionaram-se positivamente (r=.407). A escala obtém bons índices de ajuste e podemos suportar a invariância de tipo configuracional e métrica do Inventário de carnismo para homens e mulheres.<hr/>Abstract The beliefs revolving around the practice of eating animals are widely accepted and lead to an ideology known as carnism. This study aims to validate the carnism inventory, which measures two components of those beliefs: the defense of carnism and carnist domination. The defense of carnism would render legitimate the practice of eating animals based on arguments stemming from tradition, taste or need; while carnist domination would support animal slaughter based on the notion of a natural hierarchy and our natural right to rule over animals and used them for our own purposes. The bidimensional structure was confirmed and a fair internal consistency was achieved for a complete scale (α = 0,735). The dimensions showed a positive correlation (r = 0,407). The scale yielded good adjustment indexes and we were able to support the configuration and metric invariance of the carnism inventory for both males and females.