Scielo RSS <![CDATA[Revista de Medicina Veterinaria]]> http://www.scielo.org.co/rss.php?pid=0122-935420180002&lang=es vol. num. 37 lang. es <![CDATA[SciELO Logo]]> http://www.scielo.org.co/img/en/fbpelogp.gif http://www.scielo.org.co <![CDATA[Equidad de género en la tenencia y control de la tierra en Colombia: llamado a una acción emancipatoria]]> http://www.scielo.org.co/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S0122-93542018000200007&lng=es&nrm=iso&tlng=es <![CDATA[Concentraciones de metales pesados en sangre de gallo (<em>Gallus gallus domesticus</em>), en Cumaná, Venezuela]]> http://www.scielo.org.co/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S0122-93542018000200013&lng=es&nrm=iso&tlng=es Resumen Las concentraciones de metales pesados en aves están influenciadas por factores como dieta, migración y tiempo de residencia. En el presente estudio se midieron las concentraciones (en μg(g-1 de peso seco) de los metales pesados cadmio (Cd), níquel (Ni), cobre (Cu), plomo (Pb), cromo (Cr) y zinc (Zn) en sangre de gallo (Gallus gallus domesticus). Para ello se le extrajeron 2 ml de sangre a ocho adultos y siete juveniles, y luego se procesaron con técnicas rutinarias de digestión, vertiendo 0,5 g de sangre en tubos de digestión con 5 ml de una mezcla ácida (180 ml de ácido nítrico y 100 ml de ácido clorhídrico), para lo cual se usó un bloque de calentamiento. Se analizaron en un espectrofotómetro de absorción atómica con flujo de aire-acetileno y corrector de fondo de deuterio. Las concentraciones promedio de metales pesados determinados en la sangre de los gallos adultos y juveniles no mostraron diferencias estadísticamente significativas, pero se pudo evidenciar que el patrón de las concentraciones se distribuyó de distinta manera en cada grupo. En orden descendente: Zn ˃ Ni ˃ Pb ˃ Cu ˃ Cr ˃ Cd, en adultos; mientras que para los juveniles fue: Zn ˃ Pb ˃ Ni ˃ Cu ˃ Cr ˃ Cd. Las concentraciones promedio para cada uno de los metales pesados analizados obtenidos en sangre de gallo fueron similares o estuvieron por debajo de los límites permisibles a los señalados en estudios realizados en otros países. En general, las concentraciones de los metales pesados obtenidos en los gallos no se consideran alarmantes.<hr/>Abstract The concentrations of heavy metals in birds are influenced by factors such as diet, migration, and residence time. The present study measured the concentrations (in μg(g-1 of dry weight) of the following heavy metals in the blood of cocks (Gallus gallus domesticus): cadmium (Cd), nickel (Ni), copper (Cu), lead (Pb), chromium (Cr), and zinc (Zn). For the effect, 2 ml of blood was extracted from eight adult and seven juvenile cocks, and then they were processed with routine digestion techniques, pouring 0.5 g of blood into digestion tubes with 5 ml of an acid mixture (180 ml of nitric acid and 100 ml of hydrochloric acid), using a heating block, to analyze them in an atomic absorption spectrophotometer with air-acetylene flow and a deuterium corrector. The average concentrations of heavy metals found in the blood of adult and juvenile cocks did not show statistically significant differences, but it evidenced that the pattern of concentrations was different in each group. In descending order: Zn ˃ Ni ˃ Pb ˃ Cu ˃ Cr ˃ Cd, in adults; and Zn ˃ Pb ˃ Ni ˃ Cu ˃ Cr ˃ Cd, in juveniles. Average concentrations for each one of the analyzed heavy metals obtained in rooster blood were below the permissible limits or were similar to those indicated in studies carried out in other countries. In general, the concentrations of heavy metals found in cocks are not considered alarming.<hr/>Resumo As concentrações de metais pesados em aves estão influenciadas por fatores como dieta, migração e tempo de residência. No presente estudo foram medidas as concentrações (em μg(g-1 de peso seco) dos metais pesados cadmio (Cd), níquel (Ni), cobre (Cu), chumbo (Pb), cromo (Cr) e zinco (Zn) em sangue de galo (Gallus gallus domesticus). Para isso, foram extraídos 2 ml de sangue a oito adultos e sete jovens, e logo foram processados com técnicas rotineiras de digestão, vertendo 0,5 g de sangue em tubos de digestão com 5 ml de uma mescla ácida (180 ml de ácido nítrico e 100 ml de ácido clorídrico), utilizando um bloco de aquecimento, para depois analisá-las em um espectrofotômetro de absorção atômica com fluxo de ar-acetileno e corretor de fundo de deutério. As concentrações médias de metais pesados determinados no sangue dos galos adultos e jovens não mostraram diferenças estatisticamente significativas, mas se pôde evidenciar que o padrão das concentrações se distribuiu de forma distinta em cada grupo. Em ordem descendente: Zn ˃ Ni ˃ Pb ˃ Cu ˃ Cr ˃ Cd, em adultos; enquanto que para os jovens foi: Zn ˃ Pb ˃ Ni ˃ Cu ˃ Cr ˃ Cd. As concentrações médias para cada um dos metais pesados analisados obtidos em sangue de galo foram similares ou estiveram abaixo dos limites permitidos aos apontados em estudos realizados em outros países. De modo geral, as concentrações dos metais pesados obtidos nos galos não se consideram alarmantes. <![CDATA[Efecto del aceite esencial de orégano (Lippia origanoides) sobre metabolitos sanguíneos en pollos de engorde]]> http://www.scielo.org.co/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S0122-93542018000200025&lng=es&nrm=iso&tlng=es Resumen Objetivo: evaluar parámetros sanguíneos en pollos de engorde de la línea genética Cobb500, luego de la administración de aceite esencial de orégano (Lippia origanoides) (AEO). Materiales y métodos: se utilizaron 200 pollos de línea genética Cobb 500 y se realizaron mediciones los días 14, 28 y 42. Los animales fueron aleatorizados a una de dos dietas: dieta comercial con antibiótico y sin este. A esta última se adicionaron diferentes concentraciones de AEO (75 ppm, 100 ppm o 200 ppm AEO). Se realizó un diseño estadístico de bloques al azar en un arreglo de parcelas dividas. Resultados: los pollos del grupo D5 (200 ppm) presentaron mayores valores en glucosa, fosfatasa y fósforo que los pollos alimentados con antibiótico (D2) a lo largo del experimento. Conclusión: la adición de 200 ppm de AEO en el alimento de pollos de engorde de la línea genética Cobb 500 induce una mejora en metabolitos sanguíneos. Este trabajo permitió evaluar las variables metabólicas de pollos que consumieron AEO.<hr/>Abstract Objective: To evaluate blood parameters in broiler chickens of the Cobb 500 genetic line, after the administration of oregano essential oil (Lippia origanoides) (OEO). Materials and methods: 200 chickens of the Cobb 500 genetic line were used, and measurements were taken on days 14, 28, and 42. The animals were randomly assigned to one of two diets: commercial diet with and without antibiotic supplementation. To the antibiotic-free diet different concentrations of OEO were added (75 ppm, 100 ppm, or 200 ppm). A statistical randomized block design was used in an array of divided plots. Results: Chickens from group D5 (200 ppm of OEO) had higher values in glucose, phosphatase, and phosphorus than chickens fed with antibiotic supplementation (D2) throughout the experiment. Conclusion: The addition of 200 ppm of OEO in the food of broiler chickens of the Cobb 500 genetic line induces an improvement in blood metabolites. This work allowed evaluating metabolic variables of chickens that consumed OEO.<hr/>Resumo Objetivo: avaliar parâmetros sanguíneos em frangos de corte da linha genética Cobb500, após administração de azeite essencial de orégano (Lippia origanoides) (AEO). Materiais e métodos: Foram utilizados 200 frangos de linha genética Cobb 500 e foram realizadas medições nos dias 14, 28 e 42. Os animais foram submetidos aleatoriamente a uma de duas dietas: dieta comercial com antibiótico e sem este. A esta última foram adicionadas diferentes concentrações de AEO (75 ppm, 100 ppm ou 200 ppm AEO). Se realizou um desenho estatístico de blocos aleatórios em uma matriz de parcelas dividas. Resultados: os frangos do grupo D5 (200 ppm) apresentaram maiores valores em glicose, fosfatase e fósforo que os frangos alimentados com antibiótico (D2) ao longo do experimento. Conclusão: a adição de 200 ppm de AEO no alimento de frangos de corte da linha genética Cobb 500 induz a uma melhora em metabolitos sanguíneos. Este trabalho permitiu avaliar as variáveis metabólicas de frangos que consumiram AEO. <![CDATA[Encuesta sobre el uso de la metadoxina en hepatopatías de pequeños animales en Colombia]]> http://www.scielo.org.co/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S0122-93542018000200035&lng=es&nrm=iso&tlng=es Resumen La metadoxina es un fármaco con potencial efecto antioxidante y antifibrótico suministrado en medicina humana esencialmente en el tratamiento para esteatohepatitis aguda o crónica por etanol. Numerosos ensayos clínicos e investigaciones experimentales soportan su indicación; no obstante, en medicina veterinaria no hay estudios de campo con tal propósito, pese a que reportes aislados de su indicación en hepatopatías secundarias existen en bases de datos latinoamericanas. El objetivo del presente estudio fue reportar la prescripción de metadoxina en hepatopatías de caninos y felinos en la práctica rutinaria en Colombia. Aplicando herramientas de la web en línea, se realizó una encuesta orientada a establecer algunas pautas de tratamiento con metadoxina en dicho campo. Los resultados demostraron que el 55 % de los veterinarios participantes instauraron al menos una vez la metadoxina en caninos y felinos. El 74,6 % de estos reportó una evolución favorable. Como terapia conjunta, modificaciones en la dieta, silimarina y ácido ursodeoxicólico fueron prescritos en el 80, 45,5 y 38,2 % de los casos, respectivamente. Se detectó una amplia variación respecto a la dosis, la vía, la frecuencia y la duración del protocolo terapéutico. En cuanto a la prescripción oral, la dosis fue 17,3 ± 11,4 mg/dl cada 12 h. Los resultados obtenidos confirman el uso de la metadoxina como tratamiento de hepatopatías en caninos y felinos en Colombia. De aquí se resalta la necesidad de efectuar ensayos clínicos que pongan a prueba el efecto de la metadoxina sobre la evolución clínica y paraclínica y el pronóstico de determinadas hepatopatías en caninos y felinos.<hr/>Abstract Metadoxine is a drug with a potential antioxidant and antifibrotic effect that is essentially used in human medicine in the treatment of acute or chronic alcoholic steatohepatitis. Numerous clinical trials and experimental investigations support its use; however, in veterinary medicine there are no field studies on this topic, although there exist isolated reports of its indication in secondary liver diseases in Latin American databases. The present study aimed to report on the prescription of metadoxine in canine and feline hepatopathies in routine practice in Colombia. Applying online web tools, a survey was conducted to establish some treatment guidelines for the use of metadoxine in the said field. Results showed that 55% of participating veterinarians prescribed metadoxine at least once in canines and felines. 74.6% of them reported a favorable evolution. As a joint therapy, dietary modifications, silymarin, and ursodeoxycholic acid were also prescribed in 80, 45.5, and 38.2% of the cases, respectively. A wide variation was detected regarding the dose, application route, frequency, and the duration of the therapeutic protocol. Regarding oral prescription, the dose was 17.3 ± 11.4 mg/dl every 12 hours. The results confirm the use of metadoxine as a treatment for hepatopathies in dogs and cats in Colombia. This highlights the need to carry out clinical trials that test the effect of metadoxine on the clinical and paraclinical evolution and prognosis of certain hepatopathies in dogs and cats.<hr/>Resumo A metadoxina é um fármaco com potencial efeito antioxidante e anti-fibrótico administrado em medicina humana essencialmente no tratamento para esteato-hepatite aguda ou crônica por etanol. Numerosos ensaios clínicos e investigações experimentais sustentam sua indicação; não obstante, em medicina veterinária não há estudos de campo com tal propósito, em que pese relatos isolados de sua indicação em hepatopatias secundárias existam em bases de dados latino-americanas. O objetivo do presente estudo foi relatar a prescrição de metadoxina em hepatopatias de caninos e felinos na prática rotineira na Colômbia. Aplicando ferramentas da web em linha, se realizou uma enquete orientada a estabelecer algumas pautas de tratamento com metadoxina neste campo. Os resultados demostraram que 55 % dos veterinários participantes utilizaram ao menos uma vez a metadoxina em caninos e felinos. O 74,6 % destes relatou uma evolução favorável. Como terapia conjunta, modificações na dieta, silimarina e ácido ursodeoxicólico foram prescritos no 80, 45,5 e 38,2 % dos casos, respectivamente. Se detectou uma ampla variação com respeito a dose, a via, a frequência e a duração do protocolo terapêutico. Quanto à prescrição oral, a dose foi 17,3 ± 11,4 mg/dl a cada 12 horas. Os resultados obtidos confirmam o uso da metadoxina como tratamento de hepatopatias em caninos e felinos na Colômbia. Daqui se ressalta a necessidade de efetuar ensaios clínicos que ponham à prova o efeito da metadoxina sobre a evolução clínica e para clínica e o prognóstico de determinadas hepatopatias em caninos e felinos. <![CDATA[Evidencia de <em>Chlamydia</em> no <em>psittaci</em> en psitácidos en cautiverio de Venezuela]]> http://www.scielo.org.co/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S0122-93542018000200043&lng=es&nrm=iso&tlng=es Resumen Chlamydia psittaci (Cp) es una bacteria intracelular obligada causante de la clamidiosis aviar, capaz de infectar a más de 460 especies de aves. Sin embargo, desde 2008 han sido identificadas otras especies chlamydiales en aves de vida libre y en cautiverio. El presente estudio tuvo como objetivo la identificación de un segmento del gen 16s ADNr de Cp a través de la reacción en cadena de la polimerasa anidada en dos psitácidos del género Ara ararauna y Ara chloropterus de un parque zoológico de Venezuela. Los resultados revelaron que las aves no poseían ADN compatible con Cp, pero sí para la familia Chlamydiaceae. En este sentido se aporta evidencia de la presencia de otra posible especie chlamydial en las Ara muestreadas en estado portador asintomático. Dichas aves provenían de decomisos y se desconocía su origen. Estos factores favorecen la infección por otra especie de Chlamydia. Si bien los productos de reacción en cadena de la polimerasa (PCR) obtenidos no fueron secuenciados, existen altas probabilidades de ser una Chlamydia no psittaci debido a que un elevado número de reportes a escala mundial afirman la capacidad de transmisión del resto de las especies en aves. En este sentido es necesaria la notificación de los hallazgos chlamydiales para el estudio de su capacidad patogénica en nuevos reservorios, riesgo zoonótico y la protección de la fauna silvestre y en cautiverio, principalmente la que se encuentra en riesgo de extinción.<hr/>Abstract Chlamydia psittaci (Cp) is an obligate intracellular bacterium that causes avian chlamydiosis, capable of infecting more than 460 bird species. However, since 2008, other chlamydial species have been identified in free-living and captive birds. This study aimed to identify a segment of the 16s rDNA gene of Cp using nested polymerase chain reaction in two Psittacidae birds of the genus Ara ararauna and Ara chloropterus from a zoo in Venezuela. The results revealed that these birds did not have DNA compatible with Cp, but they did have for the Chlamydiaceae family. Thus, the paper evidences the presence of another possible chlamydial species in the sampled Ara in an asymptomatic carrier state. These birds were confiscated and their origin was unknown. These factors favor infection by another species of Chlamydia. Although the resulting polymerase chain reaction (PCR) products were not sequenced, there is a high probability of being a non-psittaci Chlamydia, because a large number of reports on a global scale affirm the transmission capacity of the rest of the species in birds. In this sense, it is necessary to report chlamydial findings in order to study their pathogenic capacity in new reservoirs, zoonotic risk, and the protection of wildlife and animals in captivity, mainly those at risk of extinction.<hr/>Resumo Chlamydia psittaci (Cp) é uma bactéria intracelular obrigada causadora da clamidiose aviar, capaz de infectar a mais de 460 espécies de aves. Entretanto, desde 2008 foram identificadas outras espécies chlamydiais em aves de vida livre e em cativeiro. O presente estudo teve como objetivo a identificação de um segmento do gene 16s ADNr de Cp através da reação em cadeia da polimerase aninhados em dois psitacídeos do género Ara ararauna e Ara chloropterus de um parque zoológico da Venezuela. Os resultados revelaram que as aves não possuíam DNA compatível com Cp, mas sim para a família Chlamydiaceae. Neste sentido se aponta evidência da presença de outra possível espécie chlamydial nas Ara amostradas em estado portador assintomático. Tais aves provinham de apreensões e se desconhecia sua origem. Estes fatores favorecem a infecção por outra espécie de Chlamydia. Ainda que os produtos de Reação em Cadeia da Polimerase (PCR) obtidos não foram sequenciados, existem altas probabilidades de ser uma Chlamydia não psittaci devido a que um elevado número de relatos em escala mundial afirma a capacidade de transmissão do resto das espécies em aves. Neste sentido é necessária a notificação das descobertas chlamydiais para o estudo de sua capacidade patogênica em novos reservatórios risco zoonótico e a proteção da fauna silvestre e em cativeiro, principalmente a que se encontra em risco de extinção. <![CDATA[¿La musicoterapia contribuye a la recuperación posquirúrgica en perras sometidas a ovariosalpingohisterectomía?]]> http://www.scielo.org.co/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S0122-93542018000200049&lng=es&nrm=iso&tlng=es Resumen Con el fin de evaluar la influencia de la musicoterapia como tratamiento coadyuvante en la recuperación de pacientes posquirúrgico, se seleccionaron 20 perras mestizas entre 3 años y 6 meses, con un peso promedio de 10,90 ± 0,58 kg, sin enfermedades preexistentes, las cuales se sometieron a ovariosalpingohisterectomía (OSH) realizada por línea media. Fueron elegidos al azar 10 animales que se sometieron a musicoterapia (T1), mientras que el resto permanecieron como grupo control (T2), con igual alimentación. Se estudiaron las variables dolor (DL) (a través de la escala modificada de Melbourne y Glasgow), frecuencia cardiaca (FC), frecuencia respiratoria (FR), consumo de alimento (CA) y peso final (PF), durante siete días. Las observaciones se analizaron a través de una prueba de T-Student. Los resultados fueron promedios, con efectos estadísticos (p &lt; 0,05), para T1 de 1,49 (DL); 20,85 r. p. m. (FR); 402,66 g (CA) y 12,65 kg (PF). Mientras que para el control (T2) fueron de 6,82 (DL); 28,28 r. p. m. (FR); 357,69 g (CA) y 11,92 kg (PF). Se concluye que la musicoterapia (T1) posquirúrgica en estas condiciones es una alternativa viable en la recuperación del paciente.<hr/>Abstract In order to evaluate the influence of music therapy as an adjuvant treatment in the recovery of postoperative patients, 20 mestizo female dogs were selected between 3 years and 6 months of age, with an average weight of 10.90 ± 0.58 kg, without pre-existing conditions, which underwent ovarian salpingohysterectomy (OSH) performed through the midline. Ten randomly selected animals underwent music therapy (T1), while the rest remained as a control group (T2), with the same diet. The variables pain (DL) (using the modified Melbourne and Glasgow scales), heart rate (FC), respiratory frequency (FR), food intake (CA), and final weight (PF) were studied for seven days. The observations were analyzed through a T-Student test. For T1, the results were averages with statistical effects (p &lt; 0.05): 1.49 (DL); 20.85 rpm (FR); 402.66 g (CA), and 12.65 kg (PF). For the control group (T2) they were: 6.82 (DL); 28.28 rpm (FR); 357.69 g (CA), and 11.92 kg (PF). It is concluded that post-surgical music therapy (T1) in these conditions is a viable alternative in patient recovery.<hr/>Resumo Com o fim de avaliar a influência da musicoterapia como tratamento coadjuvante na recuperação de pacientes pós cirúrgicos, foram selecionadas 20 cadelas mestiças entre 6 meses e 3 anos, com um peso médio de 10,90 ± 0,58 kg, sem enfermidades preexistentes, as quais foram submetidas a ovários alpingohisterectomia (OSH) realizada por linha média. Foram escolhidos aleatoriamente 10 animais que foram sometidos à musicoterapia (T1), enquanto que o resto permaneceu como grupo controle (T2), com igual alimentação. Foram estudadas as variáveis dor (DL) (através da escala modificada de Melbourne e Glasgow), frequência cardíaca (FC), frequência respiratória (FR), consumo de alimento (CA) e peso final (PF), durante sete días. As observações foram analisadas através de uma prova de T-Student. Os resultados foram em média, com efeitos estatísticos (p &lt; 0,05), para T1 de 1,49 (DL); 20,85 rpm (FR); 402,66 g (CA) e 12,65 kg (PF). Enquanto para o controle (T2) foram de 6,82 (DL); 28,28 rpm (FR); 357,69 g (CA) e 11,92 kg (PF). Se conclui que a musicoterapia (T1) pós cirúrgicas nestas condições é uma alternativa viável na recuperação do paciente. <![CDATA[Concentraciones basales de plomo en sangre de catártidos en cautiverio]]> http://www.scielo.org.co/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S0122-93542018000200057&lng=es&nrm=iso&tlng=es Resumen El plomo es uno de los metales pesados más tóxicos para los seres vivos, lo cual constituye una problemática a escala global. Este metal se encuentra de manera natural en el medio ambiente. Puede permanecer por largos periodos en tejidos animales y producir alteraciones fisiológicas, comportamentales e incluso la muerte. Uno de los grupos taxonómicos más afectados son las aves, especialmente aquellas especies que se encuentran en la parte superior de la cadena alimenticia, debido a su susceptibilidad a la bioacumulación de metales pesados. Sin embargo, en Suramérica existe escasa información sobre la exposición de plomo en catártidos. El objetivo de esta investigación fue determinar concentraciones basales de plomo en catártidos mantenidos en condiciones de cautiverio en Colombia. Para ello se analizaron muestras sanguíneas de 9 reyes gallinazos (Sarcoramphus papa) y 7 cóndores de los Andes (Vultur gryphus) de tres zoológicos por medio de espectrofotometría de absorción atómica. Los resultados sugieren que 15 de 16 ejemplares contienen concentraciones de plomo. El zoológico B tuvo el mayor promedio (2,65 ± 1,00 µg/dL), seguido del zoológico C (1,87 ± 0,63 µg/dL) y del zoológico A (0,8 ± 0,89 µg/dL). El promedio para S. papa fue de 2,11 ± 0,42 µg/dL, mientras que el de V. gryphus fue de 1,89 ± 1,52 µg/dL. Se concluye que aunque existe una diferencia significativa (p = 0,01) entre los zoológicos muestreados y se detectaron concentraciones de plomo en el 93,75 % de la población, estas son bajas comparadas con las reportadas por los estudios.<hr/>Abstract Lead is one of the most toxic heavy metals for living beings, which is a problem on a global scale. This metal is found naturally in the environment. It can remain for long periods in animal tissues, and produce physiological and behavioral alterations, even death. One of the most affected taxonomic groups are birds, especially those species that are at the top of the food chain, due to their susceptibility to the bioaccumulation of heavy metals. However, in South America, there is little information on lead exposure in birds from the New World vulture (Cathartidae) family. This research aimed to determine basal concentration levels of lead in birds from the Cathartidae family kept in captivity conditions in Colombia. To the effect, blood samples of nine king vultures (Sarcoramphus papa) and seven Andean condors (Vultur gryphus) were analyzed from three zoos using atomic absorption spectrophotometry. The results suggest that 15 out of 16 specimens contain blood lead concentrations. Zoo B had the highest average (2.65 ± 1.00 μg/dL), followed by Zoo C (1.87 ± 0.63 μg/dL), and zoo A (0.8 ± 0.89 μg/dL). The average for S. papa was 2.11 ± 0.42 μg/dL, while for V. gryphus it was 1.89 ± 1.52 μg/dL. It is concluded that although there is a significant difference (p = 0.01) among the sampled zoos, and lead concentrations were detected in 93.75% of the population, these are low compared to levels reported by other studies.<hr/>Resumo O chumbo é um dos metais pesados mais tóxicos para os seres vivos, o qual constitui uma problemática na escala global. Este metal se encontra naturalmente no meio ambiente. Pode permanecer por longos períodos em tecidos animais e produzir alterações fisiológicas, comportamentais e inclusive a morte. Um dos grupos taxonômicos mais afetados são as aves, especialmente aquelas espécies que se encontram na parte superior da cadeia alimentícia, devido a sua suscetibilidade à bioacumulação de metais pesados. No entanto, na América do Sul existe escassa informação sobre a exposição de chumbo em catárticos. O objetivo desta investigação foi determinar concentrações basais de chumbo em catárticos mantidos em condições de cativeiro na Colômbia. Para isso foram analisadas amostras sanguíneas de 9 urubus reis (Sarcoramphus papa) e 7 condores dos Andes (Vultur gryphus) de três zoológicos por média de espectrofotometria de absorção atômica. Os resultados sugerem que 15 de 16 exemplares contém concentrações de chumbo. O zoológico B teve a maior média (2,65 ± 1,00 µg/dL), seguida do zoológico C (1,87 ± 0,63 µg/dL) e do zoológico A (0,8 ± 0,89 µg/dL). A média para S. papa foi de 2,11 ± 0,42 µg/dL, enquanto que o de V. gryphus foi de 1,89 ± 1,52 µg/dL. Se conclui que ainda existe uma diferença significativa (p = 0,01) entre os zoológicos amostrados e se detectaram concentrações de chumbo no 93,75 % da população, estas são baixas comparadas com as relatadas pelos estudos. <![CDATA[Prevalencia de aerofagia y balanceo en caballos estabulados atados en un cubículo]]> http://www.scielo.org.co/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S0122-93542018000200065&lng=es&nrm=iso&tlng=es Resumen Los objetivos de este estudio fueron evaluar la prevalencia de aerofagia y balanceo en caballos estabulados atados en un cubículo e investigar la relación del género y edad con las estereotipias. Se observaron 177 caballos mestizos de silla, residentes en una escuela de equitación, de ambos géneros, de 3 a 20 años de edad, distribuidos en tres edificios y mantenidos en las mismas condiciones de manejo. Para el análisis estadístico, de acuerdo al género, los caballos fueron clasificados en 2 grupos: machos castrados (n = 110) and hembras (n = 67). De acuerdo a la edad, los caballos fueron clasificados en 2 grupos: de 3 a 7 años (n = 31) y de 8 a 20 años (n = 146). Durante 3 días consecutivos un único evaluador utilizó un día por edificio observando la presencia o ausencia de aerofagia y balanceo. Cada día fue dividido en 2 periodos de observación: desde las 7:30 a 13:00 y de 14:30 a 20:00 h. Se observaron estereotipias en el 4,5% los caballos; 3,4% de los caballos presentaba aerofagia y 1.1% balanceo. No se observaron caballos que presentaran ambas estereotipias. No se encontró asociación entre la prevalencia de estereotipias y el género o edad de los caballos. Nuestros resultados sugieren que el contacto visual y táctil con otros caballos como ocurre en caballos estabulados atados en un cubículo podría reducir el riesgo de desarrollar balanceo pero no de aerofagia.<hr/>Abstract The objectives of this study were to evaluate the prevalence of crib-biting and weaving in horses stabled in tie stalls and to investigate the relationship between gender, age, and stereotypies. One hundred and seventy-seven half-bred saddle horse residents of a riding school, of both genders and between the ages of 3 and 20, distributed in three buildings with the same management conditions, were observed. For the statistical analysis according to gender, the horses were classified into 2 groups: geldings (n = 110) and mares (n = 67). According to age, the horses were classified into 2 groups: namely, 3 to 7 years old (n = 31) and 8 to 20 years old (n = 146). During three consecutive days, a single evaluator spent one day per building observing the presence or absence of crib-biting and weaving. Each given day was divided into 2 periods of observation: from 7:30 to 13:00 and from 14:30 to 20:00. Stereotypies were observed in 4.5% of the horses, i.e., 3.4% of the horses showed crib-biting and 1.1% showed weaving. We did not find horses showing crib-biting and weaving at the same time. No association was found between the prevalence of stereotypies and either gender or age of the horses. Our results suggest that visual and tactile contact with other horses, which occurs in tie-stall housing, could reduce the risk of developing weaving in tie-stall horses but not crib-biting.<hr/>Resumo Os objetivos deste estudo foram avaliar a prevalência de aerofagia e balanceamento em cavalos estabulados atados em um cubículo e investigar a relação do gênero e idade com as estereotipagens. Se observaram 177 cavalos mestiços de sela, residentes em uma escola de equitação, de ambos gêneros, de 3 a 20 anos de idade, distribuídos em três edifícios e mantidos nas mesmas condições de manejo. Para a análise estatística, de acordo com o gênero, os cavalos foram classificados em 2 grupos: machos castrados (n = 110) e fêmeas (n = 67). De acordo com a idade, os cavalos foram classificados em 2 grupos: de 3 a 7 anos (n = 31) e de 8 a 20 anos (n = 146). Durante 3 dias consecutivos um único avaliador utilizou um dia por edifício observando a presença ou ausência de aerofagia e balanceamento. Cada dia foi dividido em 2 períodos de observação: desde as 7:30 às 13:00 e de 14:30 às 20:00 h. Se observaram estereotipagem em 4,5% os cavalos; 3,4 % dos cavalos apresentava aerofagia e 1,1 % balanceamento. Não se observaram cavalos que apresentaram ambas estereotipagens. Não se encontrou associação entre a prevalência de estereotipagens e o gênero ou idade dos cavalos. Nossos resultados sugerem que o contato visual e tátil com outros cavalos como ocorre em cavalos estabulados atados em um cubículo poderia reduzir o risco de desenvolver balanceamento mas não de aerofagia. <![CDATA[Infección con <em>Fasciola hepatica</em> en el ganado y hospederos intermediarios en 10 vaquerías de un municipio occidental de Cuba]]> http://www.scielo.org.co/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S0122-93542018000200073&lng=es&nrm=iso&tlng=es Resumen La fasciolosis es una trematodosis que afecta fuertemente al ganado de Cuba. Se estudiaron 10 vaquerías del municipio más occidental de Cuba para determinar la prevalencia de esta parasitosis en el ganado y en los hospederos intermediarios. Se recolectaron y estudiaron muestras fecales de 455 vacas lecheras seleccionadas al azar. Las muestras fueron conservadas a -20 oC hasta su estudio. La detección de la infección por Fasciola hepatica fue realizada a partir de un método de Elisa denominado FasciDIG®. El análisis e interpretación de los resultados demostró que 146 muestras fueran positivas a F. hepatica (32,09 %). Todas las vaquerías presentaron animales infectados con rangos de prevalencia entre las vaquerías que oscilaron de 9,5 % al 84 %. También fue posible encontrar las dos especies de hospederos intermediarios de este parásito en Cuba, Galba cubensis y Pseudosuccinea columella. Debe prestarse atención a la prevalencia en bovinos encontrada en este estudio para prevenir la aparición de brotes humanos de esta enfermedad.<hr/>Abstract Fasciolosis is a foodborne trematodosis affecting many cattle farms in Cuba. Ten dairy farms in western Cuba were studied to assess the prevalence in both intermediate and definitive hosts. A single stool sample from 455 dairy cows was taken and studied. The animals were randomly selected and the samples were kept at -20oC until infection was determined. Detection of the Fasciola hepatica infection was carried out using a non-commercial sandwich-ELISA called FasciDIG®. Results showed that 146 samples were positive for F. hepatica (32.09%) with every farm testing positive for F. hepatica infection, while prevalence ranged from 9.5% to 84% among farms. It was also possible to detect the presence of the two species of intermediate hosts of this trematode in Cuba, Galba cubensis and Pseudosuccinea columella. Main attention must be given to bovine prevalence found in this study in order to prevent eventual human outbreaks of this disease.<hr/>Resumo A fasciolose é uma trematoda que afeta fortemente ao gado de Cuba. Foram estudadas 10 leiterias do município mais ocidental de Cuba para determinar a prevalência desta parasitose no gado e nos hospedeiros intermediários. Se coletaram e estudiaram amostras fecais de 455 vacas leiteiras selecionadas aleatoriamente. As amostras foram conservadas a −20 oC até seu estudo. A detecção da infecção por Fascíola hepática foi realizada a partir de um método de Elisa denominado FasciDIG®. A análise e interpretação dos resultados demonstrou que 146 amostras foram positivas à F. hepática (32,09 %). Todas as leiterias apresentaram animais infectados com rangos de prevalência entre as leiterias que oscilaram de 9,5 % a 84 %. Também foi possível encontrar a duas espécies de hospedeiros intermediários deste parasita em Cuba, Galba cubensis e Pseudosuccinea columella. Deve prestar-se atenção à prevalência em bovinos encontrada neste estudo para prevenir a aparição de surtos humanos desta enfermidade. <![CDATA[Complicaciones por esterilización quirúrgica mediante ovariohisterectomía en perras: revisión sistemática]]> http://www.scielo.org.co/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S0122-93542018000200083&lng=es&nrm=iso&tlng=es Resumen La ovariohisterectomía en perras es un procedimiento quirúrgico de esterilización frecuente. Sin embargo, se pueden presentar complicaciones a corto y largo plazo que son necesarias conocer. Esta revisión sistemática tiene como objetivo identificar las complicaciones por ovariohisterectomía en perras, analizando la calidad metodológica de los estudios que aportan estos datos. Se identificaron 40 estudios publicados en español, inglés y portugués mediante búsqueda electrónica en PubMed, Medwell Journals, SciELO, Science Direct y Google Académico. Se seleccionaron seis estudios descriptivos de complicaciones por ovariohisterectomía en perras. Se excluyeron los estudios sobre complicaciones con metodologías no comparables. Se apreció heterogeneidad en las características y calidad de los estudios. La mayoría utilizó muestreo por conveniencia, en el que el número de participantes varió entre los estudios desde 72 a 1880. Las unidades de análisis fueron hembras caninas de seis a 108 meses de razas puras y cruces. El periodo de seguimiento de los pacientes para la valoración de complicaciones varió desde una semana hasta diez años. La proporción de complicaciones se situó entre 0,1 y 74 %. Los principales eventos reportados son los que se presentan a corto plazo como las complicaciones anestésicas, hemorragias e inflamación de la herida; a largo plazo está la incontinencia urinaria, piómetra y obesidad. Se concluye que la evidencia científica disponible sobre complicaciones en perras esterilizadas mediante ovariohisterectomía no es suficiente como respaldo para la toma de decisiones en la práctica clínica de esta especie respecto al tema abordado.<hr/>Resumo A ovário-histerectomia em cadelas é um procedimento cirúrgico de esterilização frequente. No entanto, é necessário saber que podem ocorrer complicações a curto e longo prazo. Esta revisão sistemática tem como objetivo identificar as complicações por ovário-histerectomia em cadelas, analisando a qualidade metodológica dos estudos que fornecem estes dados. Foram identificados 40 estudos publicados em espanhol, inglês e português mediante busca eletrônica em Pub Med, Medwell Journals, Scielo, Science Direct e Google Academic. Foram selecionados seis estudos descritivos de complicações por ovário-histerectomia em cadelas. Foram excluídos os estudos sobre complicações com metodologias não comparáveis. Foi observada heterogeneidade nas características e qualidade dos estudos. A maioria utilizou amostragem por conveniência, onde o número de participantes apresentou variação de estudos entre 72 a 1880. As unidades de análises foram fêmeas caninas de seis a 108 meses de raças e cruzamentos puros. O período de seguimento dos pacientes para a valoração de complicações variou desde uma semana até dez anos. A proporção de complicações se situou entre 0,1 e 74 %. Os principais eventos relatados são os que se apresentam a curto prazo como as complicações anestésicas, hemorragias e inflamação da ferida; a longo prazo está a incontinência urinária, piometra e obesidade. Se conclui que a evidência científica disponível sobre complicações em cadelas esterilizadas mediante ovário histerectomia não é suficiente como respaldo para a tomada de decisões na prática clínica desta espécie com relação ao tema abordado.<hr/>Abstract Ovariohysterectomy in female dogs is a frequent surgical procedure for sterilization. However, there might be short-term and long-term complications that are necessary to know. This systematic review aims to identify complications of ovariohysterectomy in dogs, analyzing the methodological quality of the studies that provide data. 40 studies published in Spanish, English, and Portuguese were identified through an electronic search in Pub Med, Medwell Journals, Scielo, Science Direct, and Google Academic. Six descriptive studies on the complications of canine ovariohysterectomy were selected. Studies on complications with non-comparable methodologies were excluded. Heterogeneity was observed in the characteristics and quality of the studies. The majority used convenience sampling, in which the number of participants varied between 72 and 1880. The analysis units were purebred and crossbred canine females from 6 to 108 months of age. The follow-up period of patients for the assessment of complications varied from one week to ten years. The proportion of complications ranged from 0.1 to 74%. The main events reported in the studies occur in short term periods, such as anesthetic complications, bleeding, and wound inflammation. In the long term, there is urinary incontinence, pyometra, and obesity. It is concluded that the scientific evidence available on complications in dogs sterilized by ovariohysterectomy is not enough to support decision-making in the clinical practice with respect to the topic addressed. <![CDATA[Adenocarcinoma de glándulas ceruminosas en un canino: reporte de caso]]> http://www.scielo.org.co/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S0122-93542018000200095&lng=es&nrm=iso&tlng=es Resumen El adenocarcinoma de las glándulas ceruminosas es una neoplasia maligna del conducto auditivo externo en la especie canina, descrito en razas como pastor alemán y cocker spaniel. Es menos frecuente que los tumores benignos y presenta baja tasa de metástasis. Puede estar relacionado con la presencia de otitis crónica. Se describe el caso clínico de un canino poodle de ocho años, procedente de la zona aurífera de El Bagre, Colombia, con historia de exposición a vapores de mercurio, la presencia de un nódulo en el conducto auditivo externo, diagnóstico histopatológico de adenocarcinoma de las glándulas ceruminosas y su correlación con la exposición a mercurio. El paciente presentó cuadro de otitis crónica que fue tratada con gentamicina, polimixina B y betametasona, sin evolución positiva. Fue detectada una estructura nodular de un centímetro de diámetro en la porción ventral del conducto auditivo externo del oído izquierdo, con otitis externa secundaria por Staphylococcus aureus. La masa fue extirpada y enviada a histopatología y fue reportado un adenocarcinoma de las glándulas ceruminosas. No fue realizada terapia antineoplásica, pero el paciente evolucionó positivamente a la extracción quirúrgica, sin recidivas durante 24 meses.<hr/>Abstract Ceruminous gland adenocarcinoma is a malignant neoplasm of the external auditory canal in canine species, described in breeds such as German Shepherd Dog and Cocker Spaniel. It is less common than benign tumors and has a low rate of metastasis. It may be related to the presence of chronic otitis. This paper describes the clinical case of an eight-year-old poodle, from the El Bagre gold mining area (Colombia), with a history of exposure to mercury vapor, the presence of a nodule in the external auditory canal, histopathological diagnosis of ceruminous gland adenocarcinoma, and its correlation with exposure to mercury. The patient presented with chronic otitis that was treated with gentamicin, polymyxin B, and betamethasone, without positive evolution. A nodular structure of 1 cm in diameter was detected in the ventral portion of the external auditory canal of the left ear, with secondary external otitis due to Staphylococcus aureus. The mass was excised and sent to histopathology, and ceruminous gland adenocarcinoma was reported. Antineoplastic therapy was not performed, but the patient evolved positively after surgical extraction, without recurrence for 24 months.<hr/>Resumo O adenocarcinoma das glândulas ceruminosas é uma neoplasia maligna do conduto auditivo externo na espécie canina, descrito em raças como pastor alemão e cocker spaniel. É menos frequente que os tumores benignos e apresenta baixo índice de metástase. Pode estar relacionado com a presença de otite crônica. Descreve-se o caso clínico de um canino poodle de oito anos, procedente da zona aurífera de El Bagre, na Colômbia, com histórico de exposição a vapores de mercúrio, a presença de um nódulo no conduto auditivo externo, diagnóstico histopatológico de adenocarcinoma das glândulas ceruminosas e sua correlação com a exposição ao mercúrio. O paciente apresentou quadro de otite crônica que foi tratada com gentamicina, polimixina B e betametasona, sem evolução positiva. Foi detectada uma estrutura nodular de um centímetro de diâmetro na porção ventral do conduto auditivo externo do ouvido esquerdo, com otite externa secundária por Staphylococcus aureus. A massa foi extirpada e enviada a histopatologia e foi relatado um adenocarcinoma das glândulas ceruminosas. Não foi realizada terapia antineoplásica, mas o paciente evoluiu positivamente à extração cirúrgica, sem recidivas durante 24 meses.